<\/span>Ali \u00c7AKMAKCI<\/strong> \u00d6zet:<\/strong><\/p>\n Tahakkuk ilkesi, ticari ve kurum kazanc\u0131n\u0131n tespitinde dikkate al\u0131nmas\u0131 gereken \u00f6nemli bir kavramd\u0131r. Kavram, vergi hukukunda i\u00e7erik olarak yeterli d\u00fczeyde yer almasa da temel prensipleri itibariyle uygulama esaslar\u0131 a\u00e7\u0131kt\u0131r. Gelir ve\/veya giderin mahiyet ve tutar\u0131n\u0131n kesinlik i\u00e7erisinde tespitine dayanan ilke, kazanc\u0131n ve dolay\u0131s\u0131yla matrah\u0131n tespitinde \u00f6nemli bir g\u00f6rev \u00fcstlenmektedir. \u0130lkenin uygulamada kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 baz\u0131 durumlar ise i\u00e7tihat ile \u00e7\u00f6z\u00fclmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131lmaktad\u0131r. Buna kar\u015f\u0131n, kurum veya ticari kazanc\u0131n tespitinde bildirici\/emredici baz\u0131 hukuk d\u00fczenlemeleri nedeniyle tahakkuk ilkesinden sapmalar\u0131n da bulundu\u011funu ifade etmek isteriz.<\/p>\n I-Giri\u015f:<\/strong><\/p>\n Tahakkuk ilkesi, gelir ve giderlerin mahiyet ve tutar olarak kesinle\u015fti\u011fi anda ger\u00e7ekle\u015fmi\u015f say\u0131lmas\u0131 ve bunlar\u0131n ili\u015fkili olduklar\u0131 d\u00f6nemin finansal tablor\u0131nda yer almas\u0131na ili\u015fkin temel muhasebe kurallar\u0131nden bir tanesidir. Tahakkuk esas\u0131na g\u00f6re kazanc\u0131n tespitinde dikkate al\u0131nabilinmesi i\u00e7in bir gelir ya da giderin miktar ve mahiyet olarak kesinle\u015fmi\u015f olmas\u0131 yeterlidir. Di\u011fer bir ifade ile gelir ya da giderin k\u0131smen ya da tamamen tahsil edilmesi ya da \u00f6denmesi, tahsil esas\u0131nda oldu\u011funun aksine, tahakkuk esas\u0131nda \u015fart de\u011fildir.<\/p>\n Bilindi\u011fi \u00fczere 193 say\u0131l\u0131 Gelir Vergisi Kanunu<\/span><\/strong><\/span>\u2019nda serbest meslek kazanc\u0131 gibi salt tahsil, gayrimenkul sermaye irad\u0131nda da ayni veya nakdi tahsilat\u0131 temel alan vergilendirme kurallar\u0131 bulunmakta ve bu gelir unsurlar\u0131 tahakkuk ilkesinden ayr\u0131\u015f\u0131k d\u00fczenlemeleri olu\u015fturmaktad\u0131r.<\/p>\n Kazanc\u0131n tespitinde dikkate al\u0131nmas\u0131 gereken d\u00f6nemsellik ilkesi ise farkl\u0131 bir durumu temsil etmektedir. 1 Seri no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebli\u011fi<\/span><\/strong><\/span>\u2019nde d\u00f6nemsellik kavram\u0131; \u201c\u0130\u015fletmenin s\u00fcreklili\u011fi kavram\u0131 uyar\u0131nca s\u0131n\u0131rs\u0131z kabul edilen \u00f6mr\u00fcn\u00fcn, belirli d\u00f6nemlere b\u00f6l\u00fcnmesi ve her d\u00f6nemin faaliyet sonu\u00e7lar\u0131n\u0131n di\u011fer d\u00f6nemlerden ba\u011f\u0131ms\u0131z olarak saptanmas\u0131d\u0131r<\/em>\u201d \u015feklinde ifade edilmi\u015ftir.<\/p>\n Yine ayn\u0131 Tebli\u011f\u2019de d\u00f6nemsellik ilkesi a\u00e7\u0131klan\u0131rken gelir ve giderlerin tahakkuk esas\u0131na g\u00f6re muhasebele\u015ftirilmesinin ve has\u0131lat, gelir ve karlar\u0131n ayn\u0131 d\u00f6neme ait maliyet, gider ve zararlarla kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131n d\u00f6nemsellik ilkesinden kaynakland\u0131\u011f\u0131 belirtilmi\u015ftir.<\/p>\n II-Gelir Tahakkuk \u0130lkeleri:<\/strong><\/p>\n Tahakkuk esas\u0131, vergiye tabi \u00abgelirin veya giderin\u00bb mahiyet ve tutar itibariyle \u00abkesin olarak<\/strong>\u00bb hesaplanabilir olmas\u0131n\u0131 ifade eder.<\/p>\n 193 say\u0131l\u0131 GVK\u2019nun 39. maddesinde ticari kazanc\u0131n i\u015fletme hesab\u0131 esas\u0131na g\u00f6re tespitinin tahakkuk esas\u0131na<\/strong> g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015ftirilece\u011fi belirtildi\u011fi halde, bilan\u00e7o usul\u00fcnde a\u00e7\u0131k bir h\u00fck\u00fcm yoktur.<\/p>\n Ancak, 213 say\u0131l\u0131 VUK<\/span><\/strong><\/span>\u2019nun 283 ve 287. maddelerindeki aktif\/pasif ge\u00e7ici hesaplar bilan\u00e7o usul\u00fcnde tahakkuk esas\u0131na i\u015faret etmektedir.<\/p>\n Gelirin elde edilmesinde temel \u00f6l\u00e7\u00fc, mal\u0131n tasarruf hakk\u0131n\u0131n al\u0131c\u0131ya devri, veya hizmet ifas\u0131n\u0131n k\u0131smen dahi olsa tamamlanmas\u0131d\u0131r. Hizmetin b\u00fct\u00fcnl\u00fck ta\u015f\u0131mamas\u0131, par\u00e7a par\u00e7a veya k\u0131smen dahi ifa edilebilir olmas\u0131 durumunda k\u0131smi ifa kapsam\u0131nda gelirin veya giderin tahakkuk etti\u011fi ifa edilebilir.<\/p>\n Mal\u0131n tasarruf hakk\u0131 fiili veya hukuki bir teslim ile ger\u00e7ekle\u015fmektedir. Faturan\u0131n d\u00fczenlenmi\u015f olmas\u0131 \u201cbaz\u0131 hallerde\u201d mal\u0131n teslim edildi\u011fini veya hizmetin ifa edildi\u011fini g\u00f6stermez. Bu durumda, mahiyet ve tutar olarak kesinlik ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 zamanda tahakkukun varl\u0131\u011f\u0131 ortaya \u00e7\u0131kacakt\u0131r.<\/p>\n Mal sat\u0131\u015flar\u0131nda mal\u0131n teslim an\u0131na kadar riskin kime ait oldu\u011fu hususu teslimin ger\u00e7ekle\u015fip ger\u00e7ekle\u015fmedi\u011fi y\u00f6n\u00fcnden \u00f6nem ta\u015f\u0131maktad\u0131r. (Hasar ve Yarar\u0131n Ge\u00e7me An\u0131). Baz\u0131 durumlarda, \u00f6rne\u011fin g\u00fcmr\u00fck hatt\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda devir s\u00f6zle\u015fmesi ile yap\u0131lan intikallerde art\u0131k zincirleme bir akit nedeniyle mal\u0131n riski al\u0131nmadan yap\u0131lan devir nedeniyle kazanc\u0131n tahakkuk etti\u011fi durumlar ortaya \u00e7\u0131kabilecektir.<\/p>\n Gelirin tahakkuku i\u00e7in \u00abs\u00f6zle\u015fme ko\u015fullar\u0131n\u0131n<\/strong>\u00bb tam ve gere\u011fi gibi ifas\u0131 gerekmektedir.<\/p>\n \u00d6zel bir durum olarak Y\u0131llara Sari \u0130n\u015faat Ve Onar\u0131m \u0130\u015flerinde ge\u00e7ici kabul tutana\u011f\u0131n\u0131n idarece onaylanmas\u0131, ge\u00e7ici kabul rejimine tabi olmayan i\u015flerde ise i\u015fin fiilen tamamlanm\u0131\u015f olmas\u0131; ihracat i\u015flemlerinde mal\u0131n fiilen g\u00fcmr\u00fck hatt\u0131ndan ge\u00e7mesi gelirin \u00f6zel tahakkuk yollar\u0131ndan birisi olarak kar\u015f\u0131m\u0131za gelmektedir.<\/p>\n Keza, \u00f6zel in\u015faat i\u015flerinde yap\u0131 kullanma izin belgesinin al\u0131nmas\u0131 veya fiilen kullan\u0131ma ba\u015flanmas\u0131, devlet yard\u0131mlar\u0131nda gelirin tahsil edilebilir hale gelmesi de ba\u015fka \u00f6zel tahakkuk durumlard\u0131r.<\/p>\n Temett\u00fc gelirlerinde kar da\u011f\u0131t\u0131m karar\u0131n\u0131n Genel Kurul taraf\u0131ndan onayland\u0131\u011f\u0131 tarihte gelir elde edilebilir hale gelmektedir. Ancak, Genel Kurul karar\u0131nda tarih belirtilmemi\u015f ise fiilen kar da\u011f\u0131t\u0131m\u0131n\u0131n beklenmesi gerekmektedir. Genel Kurul kararlar\u0131nda Y\u00f6netim Kurulu\u2019na da tarih belirleme yetkisi verilebildi\u011fini hat\u0131rlatmak isteriz.<\/p>\n Ciro primlerinin tahakkukunda bize g\u00f6re d\u00f6nemsellik ilkesine uyulmas\u0131 gerekmektedir.<\/p>\n Lisans, royalty, franchise gibi gayr\u0131maddi haklar\u0131n kullan\u0131lmas\u0131nda \u00abs\u00f6zle\u015fmede belirtilen tarih itibariyle\u00bb <\/strong>gelir elde edilmi\u015f say\u0131l\u0131r. Gayrimaddi hakk\u0131 kiralayan ise \u201c\u00f6deme yapmasa dahi<\/em><\/strong>\u201d s\u00f6zle\u015fmeye g\u00f6re gider tahakkuku yoluyla gider kayd\u0131 yapabilir.<\/p>\n Gelir tahakkuk i\u015flemi yap\u0131lm\u0131\u015f ise gelir\/kurumlar vergisi stopaj\u0131n\u0131n yap\u0131lmas\u0131 da gerekir. Yap\u0131lan i\u015flem hesaben \u00f6deme kavram\u0131 kapsam\u0131ndad\u0131r.<\/p>\n Mahkeme kararlar\u0131na g\u00f6re gelir\/gider tahakkuk i\u015fleminde mahkemenin kesin karar\u0131 \u00fczerine ekonomik tahsilin beklenmesine gerek bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmekteyiz.<\/p>\n Bu arada as\u0131l alaca\u011fa ilave olarak elde edilen faiz de menkul sermaye irad\u0131 (alacak faizi) say\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n III-Gider Tahakkuk \u0130lkeleri:<\/strong><\/p>\n Konuyu gider ilkeleri a\u00e7\u0131s\u0131ndan ele alacak olursak, gider ile kazanc\u0131n elde edilmesi veya idamesi aras\u0131nda bir nedensellik ba\u011f\u0131 olmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n Harcaman\u0131n yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 faaliyet sonucunda elde edilen gelir \u00abvergiye tabi bir gelir\u00bb olmal\u0131d\u0131r.<\/strong><\/p>\n Yap\u0131lan gider aktifle\u015ftirilmesi gereken maliyet unsuru niteli\u011finde olmamal\u0131d\u0131r. De\u011fer art\u0131r\u0131c\u0131 giderlerin aktifle\u015ftirilmesi gerekti\u011fi unutulmamal\u0131d\u0131r.<\/p>\n Gider, gider konusu edildi\u011fi hesap d\u00f6nemi ile ilgili olmal\u0131d\u0131r. (D\u00f6nemsellik ilkesi)<\/p>\n Gider, gelirin harcanmas\u0131 \u015feklinde yap\u0131lmamal\u0131d\u0131r. Bu t\u00fcr tasarruflar beyanname \u00fczerinde indirim konusu edilmektedir.<\/p>\n Giderin keyfilikten uzak ve gelirle uyumlu olma ilkesi ayr\u0131ca g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde tutulmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n IV-Tahakkuk \u0130lkesinden Sapmalar: <\/strong><\/p>\n Vergi uygulamalar\u0131nda tahakkuk esas\u0131na ayk\u0131r\u0131 durumlar da bulunmaktad\u0131r. Bu durumlardan baz\u0131lar\u0131 \u00f6rnekleri itibariyle a\u015fa\u011f\u0131da yer almaktad\u0131r:<\/p>\n Ku\u015fkusuz bu t\u00fcr \u00f6rnekleri \u00e7o\u011faltmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. D\u00f6nem kurum veya ticari kazanc\u0131n\u0131n tespitinde tahakkuk ilkesi \u00e7ok \u00f6nemli bir g\u00f6rev \u00fcstlendi\u011finden ilkenin do\u011fru anla\u015f\u0131lmas\u0131 ile birlikte konu ve olaylar\u0131n do\u011fru tespiti matrah fark\u0131 ile kar\u015f\u0131la\u015fmamak ad\u0131na \u00f6nemli olacakt\u0131r.<\/p>\n V-SONU\u00c7: <\/strong><\/p>\n Kurum veya ticari kazanc\u0131n tespitinde emredici bir\u00e7ok hukuk kural\u0131na dikkat ederken, bu kazanc\u0131n \u201cne zaman<\/strong>\u201d ve \u201cne \u015fekilde<\/strong>\u201d kavranaca\u011f\u0131na dair emareleri tahakkuk ve d\u00f6nemsellik ilkeleri belirlemektedir. Gelir ve\/veya giderin mahiyet ve tutar\u0131n\u0131n kesinlik i\u00e7erisinde tespitine dayanan tahakkuk ilkesi, kazanc\u0131n ve dolay\u0131s\u0131yla matrah\u0131n tespitinde \u00f6nemli bir g\u00f6rev \u00fcstlenmektedir.<\/p>\n \u0130lkenin uygulamada ciro primleri, gayrimaddi haklar, alacak faizleri, temett\u00fc, \u00f6zel in\u015faat i\u015fleri, y\u0131llara sari in\u015faat ve onar\u0131m i\u015fleri gibi kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 baz\u0131 \u00f6zel durumlar ise i\u00e7tihat veya \u00f6zel hukuk kurallar\u0131 ile \u00e7\u00f6z\u00fclmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131lmaktad\u0131r.<\/p>\n Buna kar\u015f\u0131n, kurum veya ticari kazanc\u0131n tespitinde bildirici\/emredici baz\u0131 hukuk d\u00fczenlemeleri nedeniyle tahakkuk ilkesinden sapmalar\u0131n da bulundu\u011funu ifade etmek isteriz.<\/p>\n VI-KAYNAK\u00c7A:<\/strong><\/p>\n 1-<\/strong>193 Say\u0131l\u0131 Gelir Vergisi Kanunu<\/p>\n 2-<\/strong>213 Say\u0131l\u0131 Vergi Usul Kanunu<\/p>\n 3-<\/strong>1 Seri No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebli\u011fi<\/p>\n 4-<\/strong>5510 Say\u0131l\u0131 Kanun<\/p>\n Gelir ve Gider Tahakkuku Ali \u00c7AKMAKCI Yeminli Mali M\u00fc\u015favir Ba\u011f\u0131ms\u0131z Denet\u00e7i cakmakciali@taxauditingymm.com \/\/ < ![CDATA[ \/\/ < ![CDATA[ (adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({}); \/\/ ]]> \u00d6zet: Tahakkuk ilkesi, ticari ve kurum kazanc\u0131n\u0131n tespitinde dikkate al\u0131nmas\u0131 gereken \u00f6nemli bir kavramd\u0131r. Kavram, vergi hukukunda i\u00e7erik olarak yeterli d\u00fczeyde yer almasa da temel prensipleri itibariyle uygulama esaslar\u0131 a\u00e7\u0131kt\u0131r.…\n<\/p>\n","protected":false},"author":4,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":[],"categories":[39],"tags":[],"yoast_head":"\n
Yeminli Mali M\u00fc\u015favir
Ba\u011f\u0131ms\u0131z Denet\u00e7i
cakmakciali@taxauditingymm.com <\/p>\n\n